Wanneer ik met ouders werk aan slaap is het uit de weg ruimen van obstakels die slaap in de weg staan altijd de eerste stap. Eén van de grootste onruststokers voor onze baby’s is reflux, het terugstromen van de maaginhoud. Ongeveer 50% van de baby’s heeft last van reflux, eigenlijk best normaal dus. Maar dan hebben we het wel over fysiologische reflux en niet over pathologische reflux of reflux-ziekte. Ik leg je uit wat het verschil is, wat de oorzaken zijn en wat je eraan kunt doen. Houd in gedachten dat mijn advies geen medisch consult vervangt en gebruik altijd je gezonde verstand en intuïtie!
Normale fysiologische reflux
Zo’n beetje de helft van de baby’s heeft last van reflux. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van hun lijfje. Het maagklepje sluit nog niet zo goed af, maar ook de ligging van de maag en de hoek tussen de maag en de slokdarm zorgen ervoor dat de maaginhoud wat makkelijker terugstroomt. Daardoor geeft je baby zo nu en dan ‘een mondje terug’ na de maaltijd. Als de peristaltiek (het de samenknijpende beweging van de spijsvertering) sterker wordt, kan dit best een golf zijn die met kracht eruit komt. Het lijkt vaak meer dan het in werkelijkheid is. Tot hier is het echt niks om je zorgen over te maken.
Wat kun je zelf doen om reflux te verminderen of behandelen?
Laat je kindje boeren
Omdat lucht een belangrijke oorzaak is van reflux, kan het enorm veel helpen om je kindje zowel tijdens als na de voeding te laten boeren. Soms is het ook nodig dat je je baby vóór de voeding laat boeren. Er kan namelijk al lucht in het maagje zitten als je kindje bijvoorbeeld veel gehuild heeft. Boeren is het makkelijkst over de linkerzij van je baby, dat heeft te maken met de ligging van het maagje. De flessen van dr. Brown zijn hierbij heel fijn! (Ik heb geen aandelen 😉
Geef kleine porties
Zeker de porties die op verpakkingen van kunstvoeding staan zijn vaak verschrikkelijk groot. Geen wonder dat het terugstroomt! Bereken hoeveel je kindje per dag nodig heeft en deel het door een groter aantal voedingsmomenten. Zorg ervoor dat de opening in de speen niet te groot is, je kindje rechtop zit en houdt de fles horizontaal (therapeutisch voeden).
Vraagt je baby continu om kleine slokjes? Ook dat kan juist zorgen voor onrust. Doorbreek dan de cyclus door even het heft in eigen handen te nemen in plaats van te voeden op verzoek. Doe dit 3 dagen bij wijze van reset en ga dan weer over op voeden op verzoek.
Geef de voeding ná het slapen
Op die manier kunnen kindjes efficiënter drinken omdat ze nog lekker veel energie hebben, maar ook geeft het tijd voor boeren en het zakken van de voeding voor je je kindje weer neerlegt.
Ga langs bij de osteopaat
Hoe is het comfort van je kindje bij de voeding? Een blokkade kan ervoor zorgen dat je kindje bijvoorbeeld zijn hoofdje niet goed achterwaarts kan kantelen. Maar ook spanning op het middenrif of een voorkeurshouding kunnen last geven. Vaak zie je dan bij borstvoeding ook dat je kindje een voorkeur heeft voor één van je borsten. Ook jíj kan hier ongemak door ervaren omdat de lastige kant minder goed wordt leeggedronken, je kan borstontstekingen krijgen of tepelkloven. Ook de tong moet functioneel en vrij zijn. De osteopaat gespecialiseerd in baby’s of een lactatiekundige kan checken of er sprake is van een te strak tongriempje of lipbandje.
Refluxziekte of pathologische reflux
Er zijn ook kindjes bij wie het terugstromen van de melk gepaard gaat met buitengewoon veel ongemak. Deze kindjes willen niet plat liggen en huilen veel. Vaak hoor je je kindje gorgelen, hikken, slikken en het huilen heeft soms een wat nat geluid. De maaginhoud komt niet altijd uit de mond, maar geeft wel heel veel last. Dit noem je verborgen reflux. Wanneer de slokdarm beschadigd raakt, hebben baby’s veel pijn en is het huilen hard krijsen. Voor ouders is dit verschrikkelijk zwaar. Je ziet je kindje in pijn en kan weinig doen om te helpen.
Reflux is een gevolg (symptoom) van verschillende oorzaken: te veel zuur óf juist een basische maag en gaat heel vaak samen met koemelkallergie. Je wil dus sowieso graag uitsluiten of er een allergie speelt zodat je niet enkel de symptomen bestrijd maar ook de oorzaak aanpakt.
Refluxziekte wordt vaak verward met ‘ontladingshuilen‘. Hierbij ontlaad je kindje opgebouwde emoties van de dag of langer geleden (stress tijdens de zwangerschap of foetale nood tijdens de bevalling bijvoorbeeld).
Hoe herken je pathologische reflux / refluxziekte bij je baby?
- Heel veel en ontroostbaar huilen.
- Teruggeven of terugslikken (meer dan een enkele keer).
- Het moment van de onrust gaat vaak samen met de voedingen, tijdens en vooral in het eerste half uur erna.
- Tong uitsteken, witte tong en zurige adem.
- Overstrekken en je baby niet kunnen neerleggen.
- Je kindje gaat voedingen weigeren of wil juist heel vaak drinken om te blussen.
- Op den duur kan de groei achterblijven.
Hoe kun je pathologische reflux diagnosticeren?
Veel artsen zullen een diagnose stellen op basis van het klachtenbeeld. De reden hiervoor is dat onderzoek erg invasief is en niet altijd betrouwbaar is. Er kan bijvoorbeeld op basis PH-metrie (24 uur metingen met een sonde in de maag) worden gekeken of de maag zuurder is dan normaal. Maar die meet alleen zure reflux terwijl basische reflux ook de klachten geeft.
Met een gastroscopie bekijk je de slokdarm en maag en zie je of deze beschadigd is. Echter, de mate van beschadiging heeft geen lineair verband met klachten. Bovendien weet je niet of de oorzaak zure of basische reflux is.
Beide methodes geven helaas geen volledig antwoord en zijn niet fijn voor je baby. Gelukkig zijn artsen dus terughoudend met het inzetten hiervan.
Hoe behandel je refluxziekte?
Afwachten en troosten
Dit is misschien niet het antwoord dat je wilde horen. Maar na 10-12 maanden is bij bijna alle kindjes de reflux over. Dat is een hele lange en pittige tijd voor ouders, dat begrijp ik. Maar wanneer je kindje binnen 20 minuten te troosten is, zou ik hier toch de voorkeur aan geven in combinatie met de houdingsadviezen. Alle andere methodes hebben namelijk ook nadelen. Hou vol! Kijk hoe je het voor jullie draagbaar kan maken en vraag hulp van je omgeving.
Wanneer is ingrijpen noodzakelijk? Bij failure to thrive: je kindje komt niet genoeg aan of valt zelfs af. Bij overmatig ontroostbaar huilen. Dit is natuurlijk moeilijk te bepalen, want wat is overmatig? Krijg je je kindje meerdere keren per dag niet binnen 20 minuten getroost? Dan zou ik in ieder geval hulp vragen, maar volg ook je gevoel als jij denkt dat het mis is.
Positionering: houdingsadviezen
Houd je kindje tot minstens een half uur na de maaltijd rechtop. Een draagzak is dus echt een life saver wanneer je kindje reflux heeft.
Omdat verhoging van het hoofdeinde pas zin heeft vanaf 45 graden bij reflux, zullen de bedjes die je wat omhoog kunt zetten weinig opleveren. En in een bedje dat in een hoek van 45 graden omhoog staat zal je kindje omlaag glijden. Als je het kunt opbrengen en zelf ook kunt slapen, is het ’t fijnst voor je baby om op de buik* op je borst te slapen. Zo kan lucht gemakkelijk ontsnappen en reguleer je ook nog eens met jouw hartslag en ademhaling. Hierbij zorg je dat je zelf in een hoek van ongeveer 45 graden ligt met kussens. Houd uiteraard wel rekening met veiligheid: de kussens mogen niet uitsteken, voorkom oververhitting en zorg dat je baby niet van het bed valt als hij van je af glijdt.
*Ik weet dat op de rug slapen normaal gezien de veiligste optie is, maar wanneer je kindje gorgelend en benauwd op de rug ligt is rugslapen dat in mijn visie niet meer.
Een andere mogelijkheid is je kindje op de linkerzij laten slapen in het bedje. Voor de veiligheid: zorg ervoor dat je kindje gestabiliseerd ligt en dat je erbij bent!
Voeding indikken bij reflux
Dit is er een waar heel gemakkelijk naar gegrepen wordt, ook wanneer er sprake is van fysiologische reflux. Ik vind eigenlijk dat er té makkelijk naar gegrepen wordt. Er zijn verschillende manieren van indikken: verteerbaar zoals mais-, aardappel- of rijstzetmeel en onverteerbaar zoals met johannesbroodpitmeel. Het fijne is dat het de braakfrequentie én de hoogte van de reflux vermindert.
Nadelen van het indikken van de voeding:
- Het is symptoombestrijding en doet niks aan de oorzaak.
- De refluxepisodes worden verlengd waardoor je meer risico loopt op slokdarmontsteking en ademhalingsproblemen.
- Het geeft bijwerkingen als gas, krampjes, obstipatie en diarree.
- De ‘lege’ calorieën geven sneller een vol gevoel waardoor het risico op tekorten bestaat.
- De voorgemengde voeding met johannesbroodpitmeel bevatten veel maltodextrose (slecht voor de darmen) en andere toevoegingen. Wil je toch indikken dan is het dus beter om de voeding zelf te mengen met pure biologische johannesbroodpitmeel. Dit zorgt dan weer wel voor meer lucht (omdat je vaak moet mixen om klontjes eruit te krijgen), wat dan weer reflux kan veroorzaken.
Medicatie voor het behandelen van reflux
Er zijn een aantal medicijnen die voorgeschreven kunnen worden bij reflux. Zo is er bijvoorbeeld de maagzuurbinder zoals Gaviscon. Deze kan obstipatie, krampen en diarree veroorzaken. Gaat je baby direct boeren na het toedienen? Geen zorgen, dit is een reactie van het bicarbonaat op het maagzuur en betekent dat het inderdaad wat doet.
Een andere optie is een maagzuurremmer zoals Omeprazol of Nexium. Realiseer je dat het gebruik hiervan off-label is. Dat betekent dat het niet is getest op gebruik bij baby’s. Een nadeel is dat het alleen helpt als de reflux wordt veroorzaakt door te veel zuur, bij basische reflux maak je het probleem juist erger. Evalueer dus goed of je verbetering ziet!
Wanneer je met je handen in het haar zit, wil je er natuurlijk alles aan doen om het voor je kindje beter te maken. In sommige gevallen is medicatie echt noodzakelijk, maar het is wel de laatste stap die je wil nemen want ook hier zitten nadelen aan. Maagzuur heeft namelijk een belangrijke functie in je lijf. Zo komen er met minder maagzuur onverteerde deeltjes in de darm wat zorgt voor wind, kramp en niet goed is voor de darmflora. Daarnaast houdt maagzuur ziektekiemen tegen en vergroot de medicatie het risico op infecties. Maagzuur helpt ook bij de opname van voedingstoffen, dus kan je ook te maken krijgen met het risico op tekorten.
En last but not least, gebruik van medicatie kan een rebound effect geven. Dit betekent dat wanneer je stopt met de medicatie het lijf van je baby gaat compenseren en je te maken krijgt met overproductie. Is medicatie echt nodig bij jullie? Bouw dit dan niet te snel weer af, maar zorg dat je echt even in rustiger vaarwater terecht bent gekomen.
Conclusie
Reflux is niet altijd iets om je zorgen over te maken. Heeft je kindje heel veel last? Ga dan op zoek naar de oorzaak voordat je gaat indikken of met medicatie aan de slag gaat. Soms is het gewoon wel echt nodig om met hulpmiddelen aan de slag te gaan.
Wanneer er zo’n onruststoker heeft gespeeld ontstaan er vaak afhankelijke slaapassociaties en een verstoord ritme. Soms is het moeilijk om hier zelf weer uit te komen en ik help je daar heel graag bij. Laat het me weten als je even wil sparren! Maar bovenal: Lieve ouders, het is zó zwaar wanneer je kindje reflux heeft. Ik heb diep respect voor jullie! Onthoudt, ook dit gaat over. Echt waar! Ken jij ouders met een refluxbaby? Wees dan extra lief, bied een luisterend oor, ga een rondje wandelen met de baby in de draagzak zodat mama kan douchen of breng een gezonde maaltijd zodat er niet gekookt hoeft te worden.
